Yapay Zeka ve Ekonomik Dönüşüm
Yapay zeka (YZ), günümüz dünyasında ekonomik dönüşümün en önemli motorlarından biri haline gelmiştir. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayımlanan Teknoloji ve İnovasyon 2025 raporu, YZ’nin ekonomiler üzerinde yarattığı etkileri kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Yapay zeka, yalnızca üretkenliği artırmakla kalmayıp, aynı zamanda yeni iş fırsatları yaratma potansiyeline de sahiptir.
Yapay Zeka ve Eşitsizlik
Ancak, YZ’nin gelişimiyle birlikte ortaya çıkan bir diğer önemli konu ise eşitsizlik‘tir. Bu teknoloji, özellikle gelişmekte olan ülkeler için yeni zorluklar doğurmaktadır. YZ’nin doğası gereği kapsayıcı olmaması, bazı ekonomilerin bu teknolojiden yararlanma konusunda dezavantajlı duruma düşmesine sebep olmaktadır.
Yapay Zeka Piyasa Değeri
Yapay zekanın piyasa değerinin 2033 yılı itibarıyla 4,8 trilyon dolara ulaşması öngörülmektedir. Bu durum, YZ’nin nesnelerin interneti, blokzincir ve elektrikli araçlar gibi diğer teknolojik alanları geride bırakmasını sağlayacak bir dönüşüm sürecinin habercisidir. Ancak, bu potansiyelin gerçekleştirilmesi için gerekli olan YZ altyapısına ve uzmanlığına erişim, çoğunlukla belirli ülkelerde yoğunlaşmaktadır.
Küresel Pazar Hakimiyeti
Özellikle ABD ve Çin gibi ülkelerde, 100’den fazla şirket, küresel kurumsal Ar-Ge harcamalarının %40’ını gerçekleştirmektedir. Bu, YZ’nin gelişiminde belirleyici bir rol oynamakta ve pazar hakimiyetini elinde tutan şirketlerin etkisini artırmaktadır. Apple, Nvidia ve Microsoft gibi büyük teknoloji firmaları, sadece bu üç şirketin elinde bulundurduğu piyasa değeri, tüm Afrika kıtasının gayrisafi yurt içi hasılasına eşdeğer bir büyüklüğe ulaşmaktadır.
Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Zorluklar
UNCTAD’nın raporuna göre, 118 ülke, Küresel Güney’de, yapay zeka ile ilgili gelişmelerde yer alamamaktadır. Bu ülkeler, YZ’nin sunduğu fırsatlardan yararlanma konusunda büyük zorluklar yaşamaktadır. YZ ile otomasyonun yaygınlaşması, iş gücünde yerinden edilmelere ve dolayısıyla eşitsizliklerin artmasına neden olabilir. Özellikle düşük maliyetli iş gücüne sahip olan gelişmekte olan ülkeler, bu durumu rekabet avantajı kaybı olarak değerlendirmektedir.
Küresel İşbirliği ve Etik Çerçeve
Bu bağlamda, UNCTAD, yapay zeka düzenlemeleri ve etik çerçeve şekillenirken, gelişmekte olan ülkelerin bu tartışmalarda daha fazla yer alması gerektiğini vurgulamaktadır. Uluslararası işbirliği, eşitlik, şeffaflık ve ortak faydalara öncelik veren küresel adımlar atılması, bu ülkelerin YZ’den faydalanabilmesi için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, YZ’nin potansiyelinin gerçekleştirilmesi için daha adil ve kapsayıcı politikaların uygulanması gerekmektedir.
Yapay Zeka ve Gelecek
Yapay zekanın gelecekteki rolü, yalnızca ekonomik verimlilikle sınırlı kalmayacak, aynı zamanda toplumsal yapıyı da etkileyecektir. YZ’nin, iş gücünde yaratacağı değişimlerin yanı sıra, sosyal ve etik boyutları da göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bağlamda, YZ’nin insan hayatına olan etkileri üzerine derinlemesine düşünülmesi, bu teknolojinin sorumlu bir şekilde kullanılabilmesi için elzemdir.
Sonuç olarak
Yapay zeka, hem fırsatlar hem de zorluklar sunan bir teknolojidir. Gelişmiş ülkeler, YZ’nin sunduğu avantajlardan yararlanırken, gelişmekte olan ülkeler bu konuda geride kalmaktadır. Eşitsizliğin artmaması ve herkesin faydalanabilmesi için uluslararası işbirliği ve kapsayıcı politikaların geliştirilmesi gerekmektedir.
İlk yorum yapan olun