Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu’nda küresel ekonomi, enflasyon, para politikası stratejileri ve aldıkları kararların finansal piyasalara olan etkileri üzerine kapsamlı bir sunum gerçekleştirdi. Ayrıca, Türkiye’deki enflasyon durumu ve kısa vadede enflasyonu etkileyen unsurlar hakkında detaylı bilgiler sundu. Sunumun ardından, komisyonda bulunan milletvekillerinin sorularını yanıtlayarak, önemli konularda görüşlerini paylaştı.
Eylül Ayı Enflasyonu Beklentinin Üzerinde
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Eylül ayı enflasyonuna ilişkin değerlendirmelerde bulunan Karahan, Merkez Bankası’nın TÜİK ile benzer bir metodoloji kullanarak sahadan veri toplayarak bir endeks hesapladığını belirtti. Karahan, “Bu ay içinde topladığımız verilerden ulaştığımız sayı yüzde 2,5. Piyasa beklentisi ise yüzde 2,2 olarak gerçekleşti. TÜİK enflasyonu, beklentimizin biraz üzerinde geldi. İşlenmemiş gıda fiyatları bu ay beklentimizin üstünde seyretti. Oynaklık oldukça yüksek; birkaç aydır işlenmemiş gıda fiyatları düşükken, bu ay yükseliş gösterdi. Genel durumu değerlendirmekte fayda var. Haziran ayında enflasyon yüzde 1,6 olarak belirlenmişti ve piyasa beklentisinin oldukça altında kalmıştı. Geçmiş verilere baktığımızda, enflasyon seviyesi yüksekken oynaklığın da yüksek olacağını gözlemliyoruz. Bu, küresel ölçekte de geçerli bir durumdur. Aydan aya enflasyon rakamları bazen yüksek bazen düşük olabiliyor. İki yönlü bir oynaklıktan söz edebiliriz.” şeklinde konuştu.
Sıcak Para İhtiyacı Yok
Karahan, muhalefet vekillerinin sıcak para konusundaki sorularına yanıt vererek, geçmişteki deneyimlere atıfta bulundu. Yabancı yatırımların dönem dönem kazanç sağladığını veya kaybettiğini ifade eden Karahan, “Bu yatırımın doğasında var. Swap bakiyesi hiçbir zaman 20 milyar doları geçmedi. Şu anda 16, 17, 18 milyar dolar civarında seyrediyor. Bugün açıkladığım rezerv seviyemiz 150 milyar dolar. 16, 17 milyar dolar, bu rezervler içinde oldukça küçük bir rakam. Cari açının seviyesini de belirttim; bu ay 15 milyar dolara inmesi bekleniyor. Yıl sonunda da 20 milyar doların altında kalacağını öngörüyoruz. Geçen seneye göre bu rakam oldukça düşmüş durumda; 60 milyar dolara yaklaşan bir görünümden söz ediyorduk. Ekonominin sürdürülebilirliği açısından sıcak paraya kesinlikle ihtiyaç duymuyoruz.” dedi.
Liyakat ve İnsan Kaynağı
Merkez Bankası’ndaki atamalara ilişkin soruları da yanıtlayan Karahan, “Liyakat, bankamız için her şeyden daha önemli. Atanan arkadaşlarımızın çoğu daha önce bankacılık alanında yöneticilik yapmış kişiler. Kişilerin siyasi eğilimleri veya görüşleri ile ilgili bir değerlendirme yapmıyoruz; sadece performanslarına göre atama gerçekleştiriyoruz. En iyi şekilde herkesten yararlanmayı hedefliyoruz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, insan kaynağı açısından Türkiye’nin en güçlü kurumlarından biridir.” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Kur Korumalı Mevduatta 100 Milyar Dolar Azalma
Kur Korumalı Mevduat (KKM) ile ilgili bilgiler veren Karahan, 2023 yılı Ağustos ayında KKM bakiyesinin 143-145 milyar dolar civarında olduğunu belirtti. “Şu anda KKM bakiyesi 45 milyar doların altına düştü. Yani yuvarlarsak, 100 milyar dolarlık bir azalma söz konusu. Bu sürecin kademeli olması da önemliydi; o dönemde rezerv görünümümüz oldukça farklıydı. Bu nedenle, düzenlemeleri yaparken dikkatli bir yaklaşım benimsedik. Bankalara verdiğimiz hedefler üzerine ince ayarlar yaparak ilerledik. Şu ana kadar makro finansal istikrarı bozmadan, aksine güçlendirerek rezerv biriktirdik ve KKM bakiyesini Türk Lirasına çevirmeye çalıştık.” ifadelerini kullandı.
Düzenlemeler Devam Edecek
KKM’nin sona ermemesinin nedenlerine değinen Karahan, “Bu aşamada mevcut bakiyeyi doğru bulmuyoruz; biraz daha azalması gerekiyor. Süreci yönettikten sonra değerlendirmemizi tekrar yapacağız. Ancak, bir süre daha düzenlemelerin devam etmesi planlanıyor. KKM, bakiyesinin azalmasıyla gelişmeler çerçevesinde devam edecek. Geçen yılki zararların ne kadarının KKM’den kaynaklandığını şeffaf bir şekilde açıkladık. Bu sürecin bir bağımsız denetimden geçmesi gerekecek. Bu nedenle yıl içinde kar-zarar durumu ile ilgili kesin bir sayı vermiyoruz; yalnızca aydan aya bakiyeyi paylaşıyoruz.” şeklinde konuştu.
Para Politikasında Hedef 2025 ve Sonrası
Politika faizi ile ilgili yönlendirmelerde bulunan Karahan, “Politika faizini belirlerken enflasyon eğilimlerini ve beklentilerini dikkate alıyoruz. Enflasyonun ana eğilimindeki düşüşe bağlı olarak para politikası duruşumuzu belirliyoruz. Yurtiçi talepteki yavaşlama da enflasyon yöneliminde önemli bir faktör. Fiyatlama davranışlarını takip etmek, bizim için büyük önem taşıyor. Dolayısıyla çok sayıda veriyi değerlendirerek kararlarımızı bu doğrultuda alıyoruz. Para politikası duruşu ile ilgili atacağımız adımları, yalnızca bu yıl için değil, 2025 ve sonrasındaki hedeflerimizi göz önünde bulundurarak planlıyoruz.” dedi.
Enflasyon Tahminleri ve Farklılıklar
Merkez Bankası’nın OVP’deki enflasyon tahminlerinin farklı olmasına dair Karahan, “OVP’de yer alan tahmin bu yıl için yüzde 40 ile 45 arasında. Bu, Merkez Bankası hedef bandının içinde kalıyor. Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu bir dönemde, sene başında kesin bir tahminde bulunmak oldukça zor. Bu nedenle tahmin bandı önemli. Bandın içinde kalacağını düşünüyoruz. Daha kapsamlı değerlendirmemizi ise enflasyon raporumuzda yapıyoruz.” şeklinde açıkladı.
Veri Farklılıkları ve Yeni Banknot Açıklaması
ENAG, TÜİK ve İTO verilerinin birbirinden farklı olduğunu belirten Karahan, “Bu üç endeks, farklı yöntemlerle çalışıyor ve aynı şeyi ölçmüyor. Bu nedenle, aynı sayıları bir arada değerlendirmek yanıltıcı olabilir. Farklı bölgelerden ve farklı metodolojilerle toplama yapıldığı için veriler arasında önemli farklılıklar var. Örneğin, İTO sadece İstanbul’da toplama yaparken, TÜİK daha genel bir çerçeveye sahip. ENAG ise online veri topluyor. Bu nedenle, bu verileri kıyaslamak doğru değil.” dedi.
Yeni banknotların basımıyla ilgili sorulara da yanıt veren Karahan, “Merkez Bankası olarak, bankaların talep ettiği miktarda emisyon işlemlerini kesintisiz sağlıyoruz. Bankalar, ATM’lere kendi tercihleri doğrultusunda yükleme yapıyor. Tedavüldeki kupür kompozisyonunu değerlendiriyoruz, ancak şu anda yeni bir kupür çalışması yok. Mevcut kupürlerle devam ediyoruz fakat dönem dönem değerlendirmeler yapıyoruz.” şeklinde belirtti.
TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki sunumu, soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.
