Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, yıllık enflasyon oranında gözlemlenen düşüş, enerji ve hizmet alanlarında daha belirgin bir şekilde hissedilirken, gıda fiyatları ise işlenmemiş gıda alt grubundan kaynaklı olarak Eylül ayında görece yüksek bir artış kaydetti. İşlenmiş gıda fiyatlarındaki artış ise alt grup genelinde ılımlı bir seyir izleyerek olumlu bir görünüm sergiledi. Bu dönemde enerji fiyatları da ılımlı bir seyir izledi.
Temel mal grubu aylık fiyat artışı bir miktar yükselirken, bu durum giyim ve ayakkabı grubu ile dayanıklı tüketim mallarının etkisiyle gerçekleşti. Okula Dönüş Etkisi Öne Çıktı Hizmet grubunda aylık fiyat artışı gücünü korumaya devam ederken, Eylül ayında hizmet enflasyonu üzerinde okula dönüş etkisi belirgin hale geldi. Ayrıca, bu dönemde sözleşme yenileme oranlarının yüksek olması, aylık kira enflasyonunun güçlü bir seyir izlemesine neden oldu.
Üretici fiyatları artışı, bir önceki aya göre bir miktar yavaşlarken, yıllık üretici enflasyonu gerileme eğilimini sürdürdü. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle aylık değişimler B göstergesinde yatay seyrederken, diğer göstergelerde bir önceki aya kıyasla bir miktar yükseliş gözlemlendi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir önceki aya göre yatay seyretti. B endeksinin yıllık değişim oranı 2,64 puan azalarak yüzde 48,23 seviyesine gerilerken, C endeksinin yıllık değişim oranı 2,46 puan düşüşle yüzde 49,10 olarak kaydedildi.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, hizmet, enerji, gıda, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları, bir önceki aya kıyasla sırasıyla 0,98, 0,64, 0,50, 0,28 ve 0,19 puan azaldı. Fiyat Artışları İşlenmiş Gıdada Yavaşladı Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, aylık artışlar bir önceki aya göre B göstergesinde yatay seyrederken, C göstergesinde sınırlı bir artış meydana geldi. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada yavaşlarken, hizmetlerde yatay seyretmiş ve temel mallarda ise artış kaydedildi. Hizmetlerdeki aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seviyelerde kalmaya devam etti.
Ana eğilime ilişkin medyan enflasyon ve SATRIM gibi alternatif göstergeler de Eylül ayında bir miktar yükseldi. Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 4,90 artarken, grup yıllık enflasyonu 4,91 puan gerileyerek yüzde 72,92 olarak gerçekleşti. Rapora göre, yıllık enflasyon ulaştırma alanında daha belirgin olmak üzere yüksek bazın etkisiyle tüm alt gruplarda geriledi. Aylık bazda ise yüksek artışta, kira, ulaştırma ve eğitim hizmetleri belirleyici oldu. Kira aylık enflasyonu Eylül ayında, sözleşme yenileme oranının yüksek seyretmesinin etkisiyle yüzde 7,62 ile güçlü bir seyir izledi. Yıllık kira enflasyonu ise 3,83 puan düşüşle yüzde 117,43’e geriledi.
Aylık Enflasyona Okul Servis Ücretleri Etkisi Yüzde 6,89 olan ulaştırma hizmetleri aylık enflasyonunda, büyük ölçüde okul servis ücretlerinin etkisi hissedildi. Bu dönemde, bir önceki aya göre güçlenen diğer hizmetler alt grubunda (yüzde 5,47) üniversite ücretlerinin sarkan etkisiyle eğitim hizmetleri (yüzde 14,21) öne çıktı. Lokanta otel aylık enflasyonu, bir önceki aya kıyasla bir miktar yükselirken, bu gelişmede konaklama grubu tarafında üniversitelerin açılmasına istinaden yurt ücretlerindeki artışlar belirleyici oldu. Diğer taraftan, bu dönemde haberleşme aylık enflasyonu düşük bir seviyede görece yatay seyretti.
Eylül ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,65 puan gerileyerek yüzde 28,26 oldu. Yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda artış gösterirken, diğer alt gruplarda gerileme kaydedildi. Dayanıklı mal (altın hariç) alt grubunda yıllık enflasyon yüzde 22,77’ye düşerken, aylık fiyat artışı yüzde 1,82 ile bir önceki aya göre bir miktar yükseldi. Bu dönemde fiyatlar, beyaz eşya ve otomobil kalemlerinde sırasıyla yüzde 3,81 ve 2,66 artarken, mobilyada yüzde 0,74 ve diğer elektrikli ve elektriksiz ev aletlerinde yüzde 0,33 geriledi.
Giyim ve Ayakkabı Fiyatlarında Yüzde 3,63 Artış Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar, sezon geçişine bağlı olarak yüzde 3,63 artış kaydetti. Diğer temel mallar alt grubu fiyatları ise yüzde 1,43 ile bir önceki aya benzer oranda yükseldi. Rapora göre, enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 0,44 artarken, grup yıllık enflasyonu 5,51 puan düşerek yüzde 62,94 seviyesine geriledi. Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin katkısıyla akaryakıt fiyatları aylık bazda yüzde 1,58 geriledi. Buna karşılık, tüp gaz ve katı yakıt fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde 7,25 ve yüzde 2,65 arttı.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları Eylül ayında yüzde 2,48 artış kaydederken, yıllık enflasyon 1,16 puan düşerek yüzde 43,72 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 1,59 puan yükselerek yüzde 43,34 oranında gerçekleşirken, işlenmiş gıda grubunda 3,61 puan gerileyerek yüzde 44,05 olarak kaydedildi. Bu dönemde, işlenmemiş gıda grubunda taze meyve ve sebze fiyatları yüzde 6,74 ile sebze öncülüğünde yükselirken, diğer işlenmemiş gıda grubunda yumurta fiyatları artışı yüzde 34,25 ile dikkati çekti. İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise yüzde 1,59 yükselirken, alt kalemler bazında görece ılımlı fiyat artışları izlendi. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları Eylül ayında yüzde 4,16 artış gösterdi. Önceki iki ay maktu vergi güncellemesi kaynaklı olarak fiyatı yükselen tütün ürünlerinde, Eylül ayında ise firma kaynaklı fiyat artışları gerçekleşti.
Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 1,37 artarken, yıllık enflasyon yüksek bazın etkisiyle 2,66 puan düşerek yüzde 33,09’a geriledi. Bu dönemde ana sanayi grupları itibarıyla, sermaye malı grubundaki fiyat artışı yüzde 1,89 olurken, ara malı (yüzde 1,27) ve enerji (yüzde 0,45) manşet oranını sınırlayan gruplar olarak öne çıktı. Sektörler bazında incelendiğinde, tütün ürünleri, kömür ve linyit, metal cevherleri, diğer mamul eşyalar, basım ve kayıt hizmetleri, içecekler, motorlu kara taşıtları ile deri ve ilgili ürünler fiyat artışları ile dikkat çeken alt gruplar oldu.
KAYNAK: AA
