Türkiye-Türkmenistan İlişkileri ve Gelecek Hedefleri
Türkiye’nin Aşkabat Büyükelçisi Ahmet Demirok, Türk dünyası ailesinin önemli bir üyesi olan Türkmenistan’ın Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ve Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) tam üyesi olmasını arzuladıklarını belirtmiştir. Demirok, Türkiye ile Türkmenistan arasındaki tarihi ve stratejik ilişkileri AA muhabirine değerlendirdi.
Türkiye’nin Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olduğunun altını çizen Demirok, Aşkabat’ta ilk büyükelçilik açan ülkenin de Türkiye olduğunu ifade etti. Türk resmi kurumları, iş insanları ve sivil toplum kuruluşlarının, bağımsız Türkmenistan’ın modernleşme sürecinde Türkmen kardeşlerinin yanında yer aldığını vurguladı. Türkiye’nin Türkmenistan’ın aktif tarafsızlık politikasına tam destek verdiğini kaydeden Demirok, iki ülke arasındaki köklü ilişkilerin tarih, dil, din ve kültür temeline dayandığını, bu ilişkilerin her geçen gün daha da güçlenerek geliştiğini söyledi.
Demirok, Türkmenistan’ın Milli Lideri Arkadağ Gurbangulu Berdimuhamedov’un liderliğinde büyük kalkınma hamleleri gerçekleştirdiğini, bu gelişimin Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov döneminde de devam ettiğini belirtti. İlişkilerin birçok alanda geliştiğini ifade eden Demirok, “Türkmenistan ile olan ticari ve ekonomik işbirliğimizde yakalanan ivme, Türkiye’nin Türkmenistan ile olan ticaret hacminin artmasına yansımaktadır. 2023 yılı itibarıyla ticaret hacmimiz 2,6 milyar dolar seviyesindedir. Bu rakamın gelecekte daha da artacağına ve ortak hedefimiz olan 5 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşabileceğimize inanıyoruz.” dedi.
Demirok, Türkiye ile Türkmenistan arasında son yıllarda üst düzeyli ziyaretlerin önemli ölçüde arttığını belirterek, “Türkmenistan ile mevcut işbirliğimizi daha da ilerletmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.” şeklinde konuştu.
Türkmenistan’ın TDT’ye Katılımı
Türkmenistan’ın 2021 yılında Türk Devletleri Teşkilatı’na (TDT) gözlemci üye olduğunu hatırlatan Demirok, “TDT, Türk devletleri arasındaki etkileşimi ve işbirliğini artırmayı amaçlayan bir aile meclisidir. Türkmenistan’ın TDT’ye ve TÜRKPA’ya tam üye olarak katılmasını arzu ediyoruz. Türkmenistan, Türk dünyası ailesinin çok önemli bir üyesidir. Türkmenistan’ın TDT’ye tam üyeliği ile Türk dünyasında işbirliğinin daha da güçleneceğine olan inancımız tamdır.” dedi.
Demirok, Türk dünyasının insan kaynakları, doğal kaynakları, sosyal, ekonomik ve teknolojik kapasitesiyle bölgede bir refah ve istikrar alanı oluşturduğunu vurguladı. Türkmenistan’ın, Orta Asya’da ulaştırma güzergahları ve enerji kaynakları açısından stratejik bir konumda bulunduğunu belirterek, “Bu bütün içerisinde Türkmenistan’ın önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz.” şeklinde konuştu.
Enerji İşbirliği ve Gelecek Vizyonu
Türkiye ile Türkmenistan arasındaki enerji alanındaki işbirliklerine de değinen Demirok, iki ülkenin mart ayında “Doğalgaz Alanında İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Karşılıklı İşbirliği Mutabakat Zaptı” ve “Hidrokarbon Kaynakları Konusunda İşbirliğine Dair Niyet Beyanı” imzaladığını hatırlattı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın temmuz ayında Türkmenistan’ı ziyaret ederek yetkililerle görüşmeler yaptığını belirten Demirok, Türkmen doğal gazının Türkiye ve Avrupa pazarlarına sevki başta olmak üzere elektrik enerjisi ve madencilik alanında işbirliğinin ilerletilmesi konusundaki görüşmelerin önemine dikkat çekti.
Demirok, Bayraktar’ın ziyareti vesilesiyle düzenlediği basın toplantısında, Türkmenistan’dan ilk etapta takas (swap) yöntemiyle 2 milyar metreküp, uzun vadede ise Hazar geçişli bir boru hattı ile 20 yıl boyunca 15 milyar metreküp doğal gaz alınmasının hedeflendiğini ifade ettiğini belirtti. Ayrıca, Türkmenistan’daki doğal gaz sahalarında ortak üretim konusunun ele alındığını, doğal gaz depolama ve dağıtım konuları da dahil BOTAŞ ve ilgili Türk şirketleriyle Türkmen tarafı arasındaki işbirliği imkanlarının değerlendirildiğini aktardı.
Türkmen Gazının Avrupa’ya Taşınması
Türkmen doğal gazının Avrupa’ya taşınmasında Türkiye’nin rolüne ilişkin Demirok, “Türkmenistan’ın bağımsızlığına kavuşmasının ardından ilgili Türk ve Türkmen makamları arasında bazı belgeler imzalanmış ve enerji alanında işbirliğinin ilerletilmesi için önemli görüşmeler yapılmıştır. Türkmen doğal gazının ülkemize ve Türkiye üzerinden de Avrupa’ya taşınması konusu uzun süredir gündemdedir.” dedi.
Demirok, dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar çerçevesinde, ayrıca çevre kaygılarının artmakta olduğu günümüzde, Türkmen gazının Batı pazarlarına taşınabilmesi için elverişli bir dönemden geçildiğini düşündüğünü belirtti. Bu fırsat penceresinin sonsuza kadar açık kalmayacağına dikkat çekerek, “Kısa vadede mevcut altyapının kullanılarak işbirliğine başlanması ve orta ile uzun vadede altyapı eksikliklerinin giderilmesi, yeni yatırımların yapılması suretiyle kurulacak işbirliğinin güçlendirilmesi, kazan-kazan formülüyle işbirliğine katılan tüm taraflara fayda sağlayacaktır.” şeklinde ifade etti.
Türkmenistan’ın Stratejik Önemi
Demirok, Türkmenistan’ın ulaşım hatları konusundaki önemine de değinerek, bu ülkenin Çin’i Hazar Denizi üzerinden Avrupa’ya bağlayacak Orta Koridor güzergahında bulunduğunu belirtti. Orta Koridor’un Türkiye’den başlayarak, demir yolu ve kara yolu bağlantılarıyla sırasıyla Gürcistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi’ne, Hazar üzerinden de Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan veya Kazakistan güzergahını takip ederek Çin’e uzandığını açıkladı.
Demirok, “Bu çerçevede Azerbaycan’ın Alat, Kazakistan’ın Aktau ve Türkmenistan’ın Türkmenbaşı limanları Hazar üzerinden kombine taşımacılık için kullanılmaktadır. Orta Asya’da doğu-batı ve kuzey-güney ekseninde Hazar’ı ve Çin’i, ayrıca Rusya, Kazakistan ile İran ve Pakistan’ı birleştiren Türkmenistan, stratejik bir kavşak noktasındadır.” dedi.
Son olarak, Türkmenistan’ın ‘Büyük İpek Yolunu Canlandırma’ stratejisinin, Çin’in ‘Kuşak ve Yol’ girişimiyle uyumlu olduğunu vurgulayan Demirok, bu ülkenin demir yolu, kara yolu, hava yolu dahil olmak üzere tüm ulaşım modlarıyla kıtalararası taşımacılığın potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmeyi ve bağlantı noktalarında lojistik terminaller oluşturmayı hedeflediğini sözlerine ekledi.
KAYNAK: AA