Çin’in Ekonomik Sorunları ve Küresel Petrol Talebi
Çin’in ekonomik büyümesini olumsuz etkileyen başlıca faktörlerden biri, gayrimenkul sektörü ve konut piyasasında yaşanan daralmadır. Bu durum, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan ülkede talep düşüklüğü yaşanacağına dair endişeleri artırmaktadır. OPEC, 14 Ekim’de yayımladığı eylül ayı petrol piyasası raporunda, küresel petrol talebine yönelik öngörüsünü önceki tahminine göre günlük 106 bin varil aşağı revize etti. Rapora göre, bu yıl küresel petrol talebinin geçen yıla kıyasla günlük 1 milyon 930 bin varil artışla 104 milyon 140 bin varil olacağı öngörülmektedir.
Küresel petrol talebindeki yavaşlamanın çoğunlukla Çin kaynaklı olacağına dair veriler, piyasa gözlemcileri arasında kaygıları artırdı. Raporda, Çin’deki talep artışının, önceki raporda öngörülen artışın 70 bin varil altında kaldığı ve günde 580 bin varil olarak hesaplandığı belirtiliyor. Bu durum, piyasa oyuncularının petrol talebinde beklenenden daha düşük bir büyüme olacağına dair inançlarını pekiştirdi. Sonuç olarak, Brent petrolün varil fiyatı yüzde 4 değer kaybederek günü 75,43 dolardan kapatmıştır.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ise 15 Ekim’de yayımladığı eylül ayına ait raporda, küresel petrol talebi öngörüsünü 38 bin varil düşürerek, bu yıl küresel petrol arzının önceki yıla göre günlük 660 bin varil artacağını ve 102 milyon 900 bin varile ulaşacağını tahmin etmiştir. Bu durum, Brent petrolün yüzde 1,4 daha düşmesine neden olarak fiyatların 74,37 dolara gerilemesine yol açtı. Brent petrol, 7 Ekim’de 80,8 dolardan kapatmışken, 18 Ekim’de haftayı 72,87 dolardan kapatmış ve haftalık bazda yüzde 7,3 azalarak geçen yılın ekim ayından bu yana en büyük düşüşü kaydetmiştir.
“Petrol Piyasası, Çin’de Talep Artmadan Güneşli Günler Göremeyecek”
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, AA muhabirine verdiği demeçte, dünyadaki ekonomik gelişmelerin OPEC’in küresel petrol talebi öngörüsünü üst üste üç ay düşürmesinde önemli bir rol oynadığını belirtti. Barkeshli, Çin’in son 30 yıldır küresel petrol talebinin itici gücü olduğunu vurgulayarak, ülkenin ekonomisine yönelik endişelerin ortaya çıkardığı tedbirlerin, 2024’ün üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde ülke ekonomisinin büyüyeceğine dair beklentileri artırdığını, ancak bu durumun somut bir talep artışına yol açmadığını ifade etti.
Barkeshli, Çin’deki ekonomik gelişmelerin Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) ülkelerini hızlı bir şekilde etkilediğine dikkat çekerek, “Çin’de yaşanan talep düşüşü, ASEAN ülkelerinin petrol talebinin azalmasına yol açmaktadır” dedi. Ayrıca, küresel petrol talebinin 2025 için de aşağı yönlü revize edildiği göz önünde bulundurulduğunda, önümüzdeki yıl için daha düşük fiyatların beklenebileceğine işaret etti. Barkeshli, “Uluslararası petrol piyasası, Çin’de talebin arttığına dair veriler olmadan güzel günler göremeyecek.” şeklinde konuştu.
“Avrupa, Yılın İkinci Yarısına Eli Dolu Girdi”
Barkeshli, küresel petrol talebi öngörüsünün düşmesinde jeopolitik faktörlerin de önemli bir rol oynadığına dikkat çekerek, “Avrupa, 2023 ve 2024’ün ilk yarısında Rusya-Ukrayna Savaşı ve enerji güvenliği kaygıları nedeniyle yakıt alımlarını artırdı. Bu nedenle, Avrupa yılın ikinci yarısına nispeten eli dolu girdi.” ifadelerini kullandı. Diğer yandan, ABD yönetiminin İsrail’e düzenlediği saldırıya yanıt olarak İran’ın petrol ve petrokimya sektörlerine yönelik yaptırımları uygulamaya koyduğu ve mevcut yaptırımları güçlendirme sözü verdiğini hatırlatan Barkeshli, piyasa gözlemcilerinin bu kararı ciddiye almaması sebebiyle talep artışının tetiklenmediğini belirtti.
ABD Hazine Bakanlığı, 11 Ekim’de İran’ın enerji gelirlerini elde etme kabiliyetini sınırlayarak ülkenin üzerindeki mali baskıyı artırdığını duyurmuştu. Barkeshli, ABD Başkanı Joe Biden’ın petrol fiyatlarını, seçmenlerin kararını etkileyebilecek bir faktör olarak gördüğü için seçimlerden önce fiyatlarda artış baskısı görmek istemediğine dikkat çekti. “Her mevcut aday, faiz oranlarını istikrarda tutmak ve yerel üretimle tankları doldurmak için elinden geleni yapar.” dedi.
“OPEC ve IEA Hesaplamalarında Farklı Metodolojiler ve Tahmin Modelleri Kullanıyor”
Barkeshli, OPEC ve IEA’nın açıkladığı farklı talep tahminlerinin çeşitli düşünce ve medya kuruluşları tarafından mercek altına alındığını belirtti ve şöyle devam etti: “OPEC ve IEA hesaplamalarında farklı metodolojiler ve tahmin modelleri kullanıyor. OPEC, üreticilerin arz verilerine doğrudan erişim sağlaması nedeniyle en iyi tahminleri sunabiliyor. İki sekreterlik arasındaki tahmin farkları, önceki yıllarda da gözlemlenmişti ve bu yıl veriler ile rakamlar belli bir ölçüde politize edilmiştir.”
Barkeshli, birçok ajans, banka ve özel kurumun talep tahminleri sağladığını belirterek, “Her şirket, kendi beklentileri ve çıkarları doğrultusunda rakamlar yayınlıyor. Bu nedenle, verilerde zaman zaman bir yön ve amaç hissinin bulunması kaçınılmaz. Tahminlerime göre, çoğu analizde farklılıkların kaynağı Çin’in talep verileri olmuştur.” şeklinde konuştu.
“Petrol Piyasasının 2024’ü Arz Fazlası ile Kapatıp 2025’e Aynı Şekilde Gireceği Kesin”
Bağımsız petrol piyasası analisti Gaurav Sharma, piyasa oyuncularının arz endişelerinin hafiflemesinin OPEC’in talep tahminini aşağı çekmesinde önemli olduğunu aktardı. Sharma, 2024’ün başında pek çok kişinin arz fazlası yaşanacağı konusuna şüpheyle yaklaştığını ifade ederek, “Ancak şimdi petrol piyasasının 2024’ü arz fazlası ile kapatıp 2025’e aynı şekilde gireceği kesin.” şeklinde görüş bildirdi.
Çin’in tüketiminin yakın vadede canlanacağına yönelik beklentilerin azalmasının, söz konusu verilere katkıda bulunduğunu belirten Sharma, “İran’ın Çin’e olan ihracat akışının muhtemelen devam etmesi bekleniyor. Sorun, Çin’in 2025’te İran’ın günlük 1,65 milyon varil ihracatının büyük kısmını satın alıp almayacağıdır. Çin’in ekonomik büyümesi veya bu büyümenin yetersizliği, bu noktada belirleyici faktör olabilir.” değerlendirmesini yaptı.
KAYNAK: AA
