Çocuklarda İştahsızlık: Nedenleri ve Çözüm Yolları
Son yıllarda çocuklarda iştahsızlık vakalarında gözle görülür bir artış yaşanmaktadır. Bu artışın arkasında yatan başlıca sebepler arasında, çocukların ekran başında geçirdikleri sürenin fazla olması, fiziksel aktivite eksikliği ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarının yaygınlaşması bulunmaktadır. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Pınar Karadeniz, bu konuda önemli bilgileri paylaşıyor. Dr. Karadeniz, “Fast-food tüketimi ve sık atıştırmalık alışkanlıkları, ana öğünlerde iştah kaybına yol açabilir. Özellikle demir, çinko ve B vitamini eksiklikleri çocuklarda iştahsızlık sorununa neden olabilir. Demir eksikliği anemisi, iştahsızlık ile birlikte halsizlik ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir” şeklinde belirtiyor.
İSÜ Liv Hospital Bahçeşehir’den Uzm. Dr. Pınar Karadeniz, çocuklarda iştahsızlığın pek çok faktörden kaynaklanabileceğine dikkat çekiyor. Uzm. Dr. Karadeniz, “İştah kaybı, fizyolojik, psikolojik ve çevresel etkenlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilir. Özellikle çocukların farklı büyüme evrelerinde iştahları doğal olarak değişim gösterebilir. İlk 2 yıl, çocukların büyüme hızı oldukça yüksektir; ancak 2-5 yaş arasında bu hız yavaşlar ve buna bağlı olarak iştah da azalabilir. Bu durum biyolojik bir süreçtir ve genellikle sağlık açısından endişe verici bir durum değildir. Patolojik nedenler arasında enfeksiyonlar (üst solunum yolu enfeksiyonları, gastroenterit), kronik hastalıklar (astım, alerjik rinit, anemi), gastroözofageal reflü, sindirim sistemi bozuklukları ve hormonal düzensizlikler (hipotiroidi gibi) bulunmaktadır. Ayrıca bazı ilaçların yan etkisi olarak da iştahsızlık görülebilir” diye ekliyor.
Psikolojik Etkenler ve Aile Desteği
Çocuklarda iştahsızlığın önemli bir nedeni olarak psikolojik etkenler gösterilmektedir. Uzm. Dr. Karadeniz, “Çocuklar, stresli olaylar (okula başlama, aile içindeki sorunlar, kardeş kıskançlığı) yaşadıklarında iştahsızlık geliştirebilirler. Yemekle ilgili baskıcı tutumlar veya zorla yemek yedirme çabaları da çocuğun iştahını olumsuz etkileyebilir ve yemekle ilgili olumsuz bir tutum geliştirmesine neden olabilir. Sonuç olarak, çocuklarda iştahsızlık hem normal büyüme süreçlerinden hem de patolojik ve çevresel faktörlerden kaynaklanabilir. Uzun süreli ve ciddi iştahsızlık durumlarında altta yatan nedenin belirlenmesi ve uygun tedavi için mutlaka uzman desteği alınmalıdır” şeklinde konuşuyor.
Belirtiler ve Uzman Desteği
Uzm. Dr. Karadeniz, iştahsızlık belirtilerini şu şekilde sıralıyor:
- Yemekleri reddetme
- Azalan porsiyonlar
- Kilo kaybı veya yavaş kilo alımı
- Enerji ve aktivite düzeyinde azalma
- Mide-baharat problemleri
- Gıda seçiciliği
Bu belirtilerin süresi ve şiddeti, altında yatan sebeplere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Uzm. Dr. Karadeniz, “Eğer bu belirtiler kısa süreliyse genellikle geçici olabilir; ancak uzun süre devam eden iştahsızlık durumlarında mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Çocukların büyüme ve gelişimini olumsuz etkileyebilecek bu belirtiler, erken fark edilip müdahale edilirse genellikle kontrol altına alınabilir” şeklinde belirtiyor.
Beslenme Alışkanlıklarının Rolü
Çocuklarda iştahsızlık artışının nedenlerine de değinen Uzm. Dr. Karadeniz, “Son yıllarda iştahsızlık vakalarının artmasında çocukların ekran başında fazla vakit geçirmesi, fiziksel aktivitenin azalması ve beslenme alışkanlıklarının bozulması etkilidir. Fast-food tüketimi ve sık atıştırmalık alışkanlıkları, ana öğünlerde iştah kaybına yol açabilmektedir. Ayrıca aile içindeki stres ve psikolojik sorunlar da iştahsızlık nedenleri arasında yer almaktadır” dedi.
Ailelerin Üstlenmesi Gereken Görevler
Çocuklarda iştahsızlık konusunda ebeveynlere önemli görevler düştüğünü belirten Uzm. Dr. Karadeniz, “Ebeveynlerin iştahsızlık konusunda en önemli görevi, sabırlı ve anlayışlı olmaktır. Zorla yemek yedirmeye çalışmak, genellikle yemekle ilgili olumsuz bir ilişki kurmasına neden olabilir. Bunun yerine çocuklara yemek konusunda seçenek sunmak, onlara yemek hazırlık sürecinde görev vermek ve yemek saatlerini eğlenceli hale getirmek daha faydalıdır. Ayrıca, çocukların yemek saatlerinde aileyle birlikte oturması, düzenli ve keyifli bir sofra ortamı yaratılması, iştahlarını olumlu etkileyebilir” şeklinde ifade etti.
Vitamin ve Mineral Eksiklikleri
Vitamin ve mineral eksikliklerinin çocuklarda iştahsızlık sorununa neden olabileceğini vurgulayan Uzm. Dr. Karadeniz, “Özellikle demir, çinko ve B vitamini eksiklikleri, çocuklarda iştahsızlığa yol açabilir. Demir eksikliği anemisi, iştahsızlık ile birlikte halsizlik ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Düzenli doktor kontrolleri ve dengeli beslenme, vitamin eksikliklerini önlemede kritik bir rol oynamaktadır” dedi.
Uzun Süreli İştahsızlığın Riskleri
Uzun süreli iştahsızlığın bazen altta yatan daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Karadeniz, “Özellikle uzun süreli iştahsızlık, çocuğun genel sağlık durumu ile birlikte değerlendirilmelidir. Mide-bağırsak sistemi hastalıkları, enfeksiyonlar, metabolik hastalıklar veya hormonal dengesizlikler iştahsızlık ile görülebilir. Bu nedenle uzun süre devam eden iştahsızlık vakalarında doktor kontrolü yapılması önemlidir” şeklinde konuşuyor.
Sağlıklı Beslenme Önerileri
Çocuklarda iştah artırıcı besinlerden de bahseden Uzm. Dr. Karadeniz, “Çocukların iştahını artırabilecek sağlıklı yağlar ve protein açısından zengin besinler arasında avokado, ceviz, badem, yumurta ve yoğurt gibi gıdalar bulunmaktadır. Taze meyve ve sebzeler, renkli ve yaratıcı bir şekilde sunulabilir. Ayrıca düzenli yemek saatleri ve atıştırmalıkların sınırlandırılması, çocukların ana öğünlerde iştahını korumalarına yardımcı olabilir” dedi.
KAYNAK: DHA
