Dijital Ekonomide Geçit Bekçisi Düzenlemesi
Türkiye, dijital pazarlarda rekabeti koruma amacıyla önemli bir adım atmaya hazırlanıyor. Hükümet, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da yapacağı düzenlemelerle dijital ekonomiyi daha etkin bir şekilde denetlemeyi hedefliyor. Bu kapsamda, Avrupa Birliği’nde uygulanan “geçit bekçisi” (gatekeeper) kavramı Türkiye’de de yasalaşacak. Bu düzenleme ile birlikte, belirli bir ölçeğin üzerindeki dijital platformlar geçit bekçisi olarak tanımlanacak ve bu platformların rekabeti bozucu davranışları daha sıkı bir şekilde denetlenecek.
Geçit Bekçisi Nedir?
Geçit bekçisi, dijital platformlar arasında önemli bir aracı rolü üstlenen ve işletmelerin kullanıcıya ulaşmasını sağlayan platformlardır. Bu platformlar, iç pazarda büyük bir etkiye sahip olduklarından, rekabetin sağlıklı bir şekilde işlemesi için belirli kurallara tabi tutulacaklardır. Bu kurallar, sadece Türkiye merkezli platformlar için değil, aynı zamanda Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı dijital şirketler için de geçerli olacak. Rekabet Kurulu, bir platformun geçit bekçisi olup olmadığını ya başvuru üzerine ya da resen belirleyebilecektir.
Geçit Bekçisi Olma Kriterleri
Yeni düzenlemeyle, geçit bekçisi olarak değerlendirilen platformlar için bazı kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler, platformların piyasa gücünü ve kullanıcı üzerindeki etkisini göz önünde bulundurur. Örneğin, belirli bir ciro eşiğini aşan veya birden fazla ülkede hizmet sunan platformlar geçit bekçisi olarak kabul edilecektir. Bu şartları yerine getiren platformlar, çeşitli yükümlülüklere tabi olacaklardır.
Yeni Kurallar ve Yükümlülükler
Geçit bekçisi statüsündeki şirketler için getirilen başlıca kurallar şunlardır:
- Kendi Ürünlerini Öne Çıkaramama: Geçit bekçileri, arama sonuçlarında veya sıralamalarda kendi ürün ve hizmetlerini kayırma hakkına sahip olmayacaklardır.
- Veri Kullanım Kısıtlamaları: Rakiplerinin verilerini kullanmaları yasaklanacak, bu da rekabetin eşit şartlarda yürütülmesini sağlayacaktır.
- Ticari Kullanıcılarla Çalışmayı Engellememe: Geçit bekçileri, ticari kullanıcıların başka platformlarla çalışmasını engelleyemeyeceklerdir.
- Kullanıcıları Zorlamama: Kullanıcıları başka hizmetlere üye olmaya zorlamak yasaklanacak.
- Veri Elde Etme Kısıtlamaları: Elde ettikleri verileri açık ve net rıza olmadan birleştiremeyeceklerdir.
Bu kuralların amacı, küçük ve orta ölçekli işletmelerin büyük teknoloji şirketleri karşısında korunmasını sağlamak ve tüketici refahını artırmaktır.
Denetim ve Cezalar
Rekabet Kurulu, geçit bekçisi statüsündeki platformların rekabet ihlali yapıp yapmadığını incelemek için çeşitli yöntemler kullanacaktır. İhlal durumunda, bu platformlara ağır cezalar uygulanacaktır. Özellikle, son beş yıl içinde en az iki kez yükümlülük ihlali bulunan platformlar, doğrudan yapısal tedbirlere tabi tutulabileceklerdir. İhlal tespit edildiğinde, geçit bekçisi şirketlere yıllık gayrisafi gelirlerinin %10‘una kadar idari para cezası kesilebilecektir. Tekrarlayan ihlallerde bu oran %20‘ye kadar çıkabilecektir.
Avrupa Birliği Örneği
Avrupa Birliği, dijital piyasaların düzenlenmesi adına 1 Kasım 2022 tarihinde geçit bekçisi düzenlemesini devreye almıştır. Bu çerçevede, cirosu 7.5 milyar euro ve üzeri olan veya üç AB ülkesinde hizmet sunan dijital şirketler geçit bekçisi olarak kabul edilmektedir. Öne çıkan platformlar arasında Google, Amazon, Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp, Messenger), Apple (App Store, iOS, Safari), Microsoft (Windows, LinkedIn) ve TikTok yer almaktadır. Bu şirketler için küresel cironun %10‘una kadar para cezası, tekrarlanan ihlallerde %20‘ye kadar artırılmış cezalar ve hatta platform yasağı gibi yaptırımlar uygulanabilmektedir.
Dijital Rekabetin Geleceği
Dijital ekonomide rekabetin sağlanması, yalnızca büyük şirketlerin değil, aynı zamanda küçük ve orta ölçekli işletmelerin de sürdürülebilir büyümesine olanak tanıyacaktır. Yeni düzenlemeler sayesinde, platformların kullanıcı verilerini daha şeffaf bir şekilde yönetmesi ve adil bir rekabet ortamı oluşturması teşvik edilecektir. Bu durum, tüketicilerin daha kaliteli hizmetlere erişimini sağlayacak ve dijital pazarın gelişimini hızlandıracaktır.
İlk yorum yapan olun