Dünya genelinde enflasyonla mücadelede sona yaklaşılırken, küresel gıda fiyatları da hükümetlerin öncelikli gündem maddelerinden biri haline gelmiştir. Özellikle tahıl ürünleri, hem hacim hem de talep açısından kritik öneme sahip gıda kalemleri arasında yer almaktadır. Son dönemde tahıl fiyatlarında bir düşüş gözlemlenirken, şeker ve et fiyatları da azalma kaydetmiştir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan küresel gıda fiyat endeksi raporuna göre, gıda fiyatları yıllık bazda yüzde 1,1 azalmıştır. Bu raporda, Tahıl Fiyat Endeksi yüzde 0,5, Şeker Fiyat Endeksi yüzde 4,7 ve Et Fiyat Endeksi de yüzde 0,7 oranında gerilemiştir.
FAO raporuna göre, 2024 ve 2025 yıllarında dünya tahıl toplam kullanımının 2 milyar 852 milyon tona ulaşması ve önceki yıllara göre yüzde 0,2’lik bir artış göstermesi öngörülmektedir. Gıda talebindeki beklenen büyümenin etkisiyle pirinç kullanımının rekor seviyelere ulaşacağı tahmin edilmektedir. Petrol fiyatlarındaki düşüşün gıda fiyatları üzerindeki etkilerinin de izlenmeye başladığını belirten analistler, azalan enerji maliyetlerinin tarım ürünlerinin fiyatları üzerinde de aşağı yönlü bir etki yaratabileceğini vurgulamaktadır.
Brent petrolün varil fiyatında, 2 Eylül haftasında kaydedilen yüzde 7,2’lik düşüş, Ekim 2023’ten bu yana en sert değer kaybı olarak dikkat çekmektedir. Geçtiğimiz hafta fiyatlar 68,5 dolara kadar inerek son 3 yılın en düşük seviyesini test etmiştir. Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, AA muhabirine verdiği değerlendirmede, resesyon endişeleri ve enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle gıda fiyatlarının üretim maliyetlerini aşağı çekebileceğini öngördüğünü belirtti. Ergezen, hacim olarak bakıldığında tahıl ve hububat fiyatlarındaki azalışın, FAO’nun açıkladığı küresel gıda fiyat endeksindeki düşüşün önemli nedenlerinden biri olduğunu ifade etti.
Özellikle buğday fiyatlarında Karadeniz Bölgesi’nden yapılan ihracatın artış göstermesi ve ABD ile Arjantin’deki yüksek üretim seviyelerinin, tahıl fiyatlarının düşük kalmasını sağladığını belirten Ergezen, tahıl fiyatlarındaki düşüşün en önemli etkenlerinden birinin de artan üretim tahminleri olduğunu kaydetti. Mısır fiyatlarının da düşük kalmasının dikkat çekici olduğunu ifade eden Ergezen, mısırın yüzde 60’ının sanayi alanında kullanıldığını, ayrıca biyodizel üretiminde de faydalanıldığını, bu nedenle petrol fiyatlarının düşük kalmasının mısır talebini olumsuz etkilediğini dile getirdi.
Resesyon endişelerinin enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle gıda fiyatlarında üretim maliyetlerini aşağı çekebileceği değerlendirmesini yapan Ergezen, resesyonun gerçekleşmesi durumunda fiyat baskılarının yeniden gündeme gelebileceğine işaret etti.
Hava Koşulları Fiyatları Etkileyen Önemli Unsur Olacak
Ergezen, geçen sene El Nino hava olayının gündemde olduğunu, bu ay içerisinde La Nina hava olayının başlamasıyla hava sıcaklıklarının bir miktar düşmesinin beklendiğini vurgulayarak, Güney Amerika, Uzak Doğu ve Hindistan’da üretilen buğday, mısır, şeker, kahve, pamuk ve pirinçte fiyat dalgalanmalarının olabileceğini ifade etti. Şeker, buğday, mısır ve bitkisel yağ fiyatlarının, enflasyonla mücadeleye olumsuz etki edebileceğini belirten Ergezen, bitkisel yağ fiyatlarının son 20 ayın zirvesine çıktığını hatırlattı.
Petrol fiyatlarının gıda fiyatlarına doğrudan veya dolaylı etkisi muhtemel. Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Rahmi İncekara, petrol fiyatlarının gıda ve tarımsal fiyatları etkilemesinin iki şekilde ortaya çıktığını belirterek, “İlki, girdi maliyetleri; ikincisi ise biyoyakıtlar gibi alternatif enerji kaynakları için girdi olarak kullanılan tarımsal ürünlere yönelik taleple açıklanmaktadır” dedi.
Biyoyakıt üretimini destekleyen tarımsal ürünlerin üretiminin teşvik edilmesinin özellikle petrol fiyatlarına bağlı olduğunu aktaran İncekara, tarım makineleri ve gübrelerin üretiminde kullanılan enerji kaynaklarından biri olarak petrol fiyatlarındaki düşüşün, tarım ürünlerinin maliyetini azaltabileceğini kaydetti. Mısır fiyatının hem biyoyakıt üretiminde kullanılması hem de enerji yoğun bir ham madde gerektirmesi nedeniyle petrol fiyatlarıyla pozitif bir korelasyona sahip olduğunun altını çizen İncekara, benzer tepkilerin soya fasulyesinde de görülebileceğini ifade etti.
Ham petrol fiyatlarındaki düşüşün etanol gibi alternatif yakıt fiyatlarına olan talebi azalttığını belirten İncekara, “Ham petrol fiyatları düştüğünde, daha az şeker etanol üretimine yönlendirildiğinden şeker fiyatlarında düşüş yaşanabilmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: AA
