Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Düzenlemesi ve Son Gelişmeler
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi, geçen yıl mart ayında yürürlüğe girdi. Bu yasanın hayata geçmesiyle birlikte, nisan ayından itibaren birçok kişi emeklilik haklarından faydalanmaya başladı. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 2023 yılına ait istatistiklerine göre, yaşlılık aylığı alanların sayısı, bir önceki yıla göre 2 milyon artarak 2023 yılında toplamda 11,5 milyon kişiye ulaştı. Ayrıca, ölüm aylığı alanlarla birlikte toplam emekli sayısı dosya bazında 13,1 milyondan 15,2 milyona, kişi bazında ise 13,9 milyondan 16 milyon kişiye yükseldi.
Habertürk’ün haberine göre, aktif sigortalı sayısı ise aynı dönemde 1 milyon kişi azalarak 26 milyon 344 binden 25 milyon 358 bin kişiye geriledi. Bu verilere dayanarak, aktif/pasif oranı 2,01’den 1,66’ya düşmüş durumda. Ancak, aktif çalışan sayısının içinde stajyer, çırak, kursiyer gibi prim ödemeyen kişilerin de bulunduğunu belirtmekte fayda var. Zorunlu sigortalı çalışan sayısı, 2022 yılında 23 milyon 741 bin kişi iken, 2023 yılında bu sayı 1,7 milyon azalarak 23 milyon 21 bin kişiye geriledi.
Yeni İllerin Eklemesi ile Emeklilik ve Sigortalı Sayısındaki Değişiklikler
2023 yılı itibarıyla EYT nedeniyle emekli sayısındaki artış, sigortalı sayısındaki azalmayla birlikte SGK istatistiklerinde önemli değişiklikler meydana getirdi. 2022 yılında yalnızca Zonguldak ve Sinop illerinde emeklilerin sayısı, aktif sigortalı sayısından daha fazla iken, 2023 yılında Balıkesir, Bartın ve Giresun illeri de bu duruma eklendi. Emekli başına düşen aktif sigortalı sayısını gösteren aktif/pasif oranı, 2022 yılına göre 2023 yılında şu şekillerde değişiklik gösterdi:
- Zonguldak: 0,98’den 0,84’e
- Sinop: 0,96’dan 0,85’e
- Balıkesir: 1,11’den 0,99’a
- Giresun: 1,06’dan 0,93’e
- Bartın: 1,05’ten 0,93’e geriledi.
Başka bir ifadeyle, 2022 yılında Zonguldak’ta 100 emekliye karşılık 98 aktif sigortalı düşerken, 2023 yılında bu rakam 84 emekliye gerilemiştir. Amasya, Artvin, Aydın, Burdur, Çanakkale, Çorum, Edirne, Kırklareli, Ordu, Rize, Yozgat ve Karabük illerinde ise aktif/pasif oranı 1,1 ile 1 arasında değişim göstermekte ve bu illerin de yakında emekli sayısının aktif sigortalı sayısını geçmesi beklenmektedir.
Emekli Olanların Ortalama Yaşında Dikkat Çeken Düşüş
2023 yılı itibarıyla yaşlılık aylığı bağlananların büyük bir kısmı, 4/1-a statüsündeki (SSK) sigortalılardan oluşmaktadır. Bu statüde toplamda 1,9 milyon kişi emekli olmuştur. 2022 yılı içinde yaşlılık aylığı bağlanan kadın ve erkeklerin ortalama yaşı 53 iken, 2023 yılında bu yaş erkeklerde 49’a, kadınlarda ise 48’e gerilemiştir. Dolayısıyla, kadın ve erkeklerin toplam ortalama yaşı 4 yıl azalarak 53’ten 49’a düşmüştür.
SGK’dan yaşlılık aylığı almakta olan SSK’lıların ortalama yaşı 2022 yılında erkeklerde 63, kadınlarda 62 ve toplamda 62 iken, 2023 yılında bu rakam kadın ve erkeklerde 60’a gerilemiştir. Yıl içerisinde emekli olanların ortalama yaşı, 4/1-b’liler (BAĞ-KUR) için 56’dan 51’e, 4/1-c’liler (Emekli Sandığı) için ise 54’ten 52’ye düşmüştür.
38 Yaşında Emekli Olma İmkanları
EYT düzenlemesi sayesinde, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta girişi olan kadınlar 38, erkekler ise 43 yaşında emekli olabilmektedir. EYT öncesinde ise 30’lu yaşlarda emeklilik hakkı sadece engellilere tanınmıştı. 2022 yılında 38 yaşında 150 kadına yaşlılık aylığı bağlanırken, bu sayı 2023 yılında 481’e yükselmiştir. Bu kişilerin en az 3’te 1’inin engelli olduğu, geri kalanının ise EYT kapsamında emekli olduğu düşünülmektedir. Erkeklerde ise, 43 yaşında yaşlılık aylığı bağlananların sayısı 2022’de 1.775 iken, 2023 yılında bu rakam 59.583’e çıkmıştır. EYT kapsamında 2023 yılında yaklaşık 57 bin erkeğin 43 yaşında emekli olduğu gözlemlenmiştir.
KAYNAK: HABERTÜRK
