İran’ın Direniş Ağı Çöküyor

14/12/2024 Manşet

İran’ın Siyasi Durumu ve Bölgesel Etkileri

Son yıllarda, İran uluslararası arenada önemli bir aktör haline gelmiştir. İç ve dış politikası, özellikle Orta Doğu ile olan ilişkileri, bölgedeki güç dengelerini etkilemektedir. İran’ın nüfuzunu artırmak için yürüttüğü stratejiler, pek çok ülkede endişe yaratmaktadır.

İran’ın İç Siyasi Yapısı ve Dinamikleri

İran İslam Cumhuriyeti, teokratik bir yönetim sistemine sahiptir. Bu sistem, ruhani liderin (Ayetullah) en yüksek otorite olduğu bir yapıdadır. 1989’dan beri bu görevi yürüten Ayetullah Ali Hamaney, ülkenin iç ve dış politikalarına yön vermektedir. Hamaney’in, halef belirleme süreci ise İran’ın geleceği açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle genç neslin din adamlarına olan güveninin azalması, yönetimin meşruiyetini sorgulamakta ve bu durum, İran’ın siyasi istikrarını tehdit etmektedir.

Bölgesel Etkiler ve Jeopolitik Hamleler

İran, Hizbullah, Hamas ve Yemen’deki Husiler gibi gruplarla olan ilişkileri aracılığıyla Orta Doğu’da güçlü bir direniş ekseni oluşturmuştur. Bu gruplar, İran’ın dış politikasında önemli bir rol oynamakta ve ülkenin İsrail ile olan çatışmalarında stratejik bir avantaj sağlamaktadır. İran, çeşitli milis gruplarına verdiği destekle, bölgedeki etkisini artırmayı hedeflemektedir.

Hizbullah: Lübnan merkezli bu grup, İran’ın Suriye ve İsrail ile olan ilişkilerinde önemli bir müttefik konumundadır.
Hamas: Filistin’deki bu gruba sağlanan destek, İran’ın İsrail’e karşı yürüttüğü politikaların bir parçasıdır.
Husiler: Yemen’deki bu grup, İran’ın Suudi Arabistan ile olan çatışmasında stratejik bir rol oynamaktadır.

İran’ın Ekonomik Durumu ve Yaptırımlar

İran, uluslararası yaptırımlar nedeniyle ekonomik zorluklarla karşı karşıyadır. Yüksek enflasyon, işsizlik ve döviz kuru dalgalanmaları, halkın yaşam standartlarını olumsuz etkilemektedir. Bu ekonomik sıkıntılar, yönetimin meşruiyetini zayıflatmakta ve toplumsal huzursuzluklara yol açmaktadır. Yaptırımların etkisi, özellikle enerji sektöründe hissedilmektedir. İran, petrol ve gaz gelirlerine bağımlı bir ekonomiye sahip olduğundan, bu yaptırımlar ülke için büyük kayıplara neden olmaktadır.

İran’ın Nükleer Programı ve Uluslararası İlişkileri

İran’ın nükleer programı, uluslararası arenada tartışmalı bir konu olmuştur. 2015 yılında imzalanan Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA), İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmayı amaçlamaktadır. Ancak, 2018’de ABD’nin anlaşmadan çekilmesiyle birlikte İran, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırmıştır. Bu durum, İran’ın nükleer silah geliştirme potansiyelini yeniden gündeme getirmiştir. Batılı ülkeler, İran’ın nükleer kapasitesini azaltmak için yeni müzakerelere ihtiyaç duyarken, İran yönetimi ise bu baskılara direnme stratejisi geliştirmektedir.

İran’da Toplumsal Hareketler ve Protestolar

2022 yılında meydana gelen Mahsa Amini protestoları, İran’da toplumsal huzursuzluğun bir yansıması olmuştur. Kadınların sosyal ve siyasi hakları için verdikleri mücadele, ülke genelinde geniş bir destek bulmuştur. Ancak, yönetim bu protestoları sert bir şekilde bastırmış ve bu durum, halkın öfkesini daha da artırmıştır. Genç neslin, rejime karşı duyduğu rahatsızlık ve toplumsal değişim arzusu, İran’ın geleceğinde önemli bir etken olarak öne çıkmaktadır.

Sonuç: İran’ın Geleceği ve Sürdürülebilirlik

İran, iç ve dış politikada karşılaştığı zorluklarla başa çıkmak için stratejik hamleler yapmak zorundadır. Yönetimin geleceği, hem iç dinamiklere hem de uluslararası ilişkilere bağlı olarak şekillenecektir. Hamaney’in halef belirleme süreci, ülkenin siyasi istikrarını etkileyecek önemli bir dönüm noktasıdır. Ekonomik kriz, nükleer program ve toplumsal hareketler, İran’ın gelecekteki yönelimlerini belirleyecek başlıca faktörlerdir. Bu süreçte, İran’ın bölgesel etkisini sürdürmesi ve uluslararası alanda yeniden konumlanması, hem iç hem de dış politikalarının başarısına bağlıdır.