Petrol Şirketlerinin Karları Düştü
AA muhabirinin 9 petrol firmasının bilançolarından derlediği verilere göre, Amerikalı enerji devleri ExxonMobil ve Chevron ile Hollandalı Royal Dutch Shell, İngiliz bp, Fransız TotalEnergies, İtalyan Eni, Rus Rosneft, Norveçli Equinor ve Suudi Arabistan’ın ulusal petrol şirketi Saudi Aramco’nun yılın ilk yarısındaki toplam karı, 2023 yılına göre yaklaşık %10’luk bir düşüş gösterdi. Söz konusu dönemde, firmaların elde ettiği karlar şu şekilde sıralandı:
- Saudi Aramco: 56,30 milyar dolar
- ExxonMobil: 17,46 milyar dolar
- Shell: 14,02 milyar dolar
- bp: 5,47 milyar dolar
- Chemron: 9,93 milyar dolar
- Eni: 2,06 milyar dolar
- Equinor: 4,54 milyar dolar
- TotalEnergies: 9,50 milyar dolar
Geçen yılın ocak-haziran dönemine kıyasla, firmaların karlarındaki değişim oranları ise şöyle oldu:
- Saudi Aramco: %9,1 azalma
- ExxonMobil: %9,6 azalma
- Shell: %4,7 azalma
- bp: %27,5 azalma
- Chemron: %21,1 azalma
- Eni: %30,4 azalma
- Equinor: %33,1 azalma
- TotalEnergies: %1,4 azalma
Geçen yılın ilk yarısında, bu firmaların karları şu şekilde kaydedilmişti:
- Saudi Aramco: 61,96 milyar dolar
- ExxonMobil: 19,31 milyar dolar
- Shell: 14,71 milyar dolar
- bp: 7,55 milyar dolar
- Chemron: 12,58 milyar dolar
- Eni: 2,96 milyar dolar
- Equinor: 6,79 milyar dolar
- TotalEnergies: 9,64 milyar dolar
Bu dönemde, Rusya’nın en büyük petrol şirketi Rosneft ise karını en fazla artıran şirket oldu. Şirketin geliri, bu yılın ilk yarısında geçen yıla kıyasla %30,2 artarak 10,52 milyar dolara ulaştı. Rosneft’in geçen yılın ilk 6 ayındaki karı ise 8,08 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti. Sonuç olarak, 2023’ün ilk yarısında toplam net gelirleri yaklaşık 143,58 milyar dolar olan bu firmaların, bu yılın aynı dönemindeki net gelirleri ortalama 129,80 milyar dolar olarak kaydedildi.
Rusya’nın Petrol Pazarındaki Gücü
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Rus petrol devi Rosneft’in bu dönemde karını en fazla artırmasının, ülkenin içinde bulunduğu savaş durumu ve uygulanan yaptırımlar nedeniyle piyasa uzmanlarını şaşırttığını belirtti. Barkeshli, petrol ve doğal gaz piyasasındaki payı açısından Rusya’nın oldukça dikkatli davrandığını vurgulayarak, “Aslında ülkenin OPEC+ ittifakına katılmadan önce bile pazar payını koruma politikası olduğunu fark ettim. Böylece Rusya, bu payı korumakla kalmayıp, Hindistan başta olmak üzere Asya pazarına ihracatı artırdı.” dedi.
Rosneft’in büyük bir yerel pazara sahip olduğunu dile getiren Barkeshli, “Şirketin yerel pazar payı bir dönem yaklaşık %32 seviyelerindeydi. Yani Rosneft, Rusya’nın yerel pazarında güçlü bir oyuncu olmaya devam ediyor.” ifadelerini kullandı. Barkeshli, bazı petrol analistlerinin Rusya’ya uygulanan yaptırımların göz ardı edilebileceğini savunduğunu belirterek, ABD’nin Rusya’nın petrol ve doğal gaz üretiminden para kazanmasını istemediğini ancak başkanlık seçimlerinden aylar sonra petrol fiyatlarının fırlamasından da endişe ettiğini ifade etti. Rusya’nın yaptırımları delmek için İran’ın uzmanlığından yararlandığını anlatan Barkeshli, uluslararası sularda hareket eden yaklaşık 6 bin geminin neredeyse 600’ünün Rus petrolü taşıdığını aktardı. Ayrıca, 2022’de Rusya Merkez Bankası tarafından yayımlanan bir raporda Moskova’nın savaşın ardından gelen yaptırımlar ve finansal kısıtlamaları öngördüğünü vurguladı.
OPEC+’ın Üretim Kesintileri ve Fiyatlar
Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy Petrol Uzmanı Rohan Goindi, bu yıl petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün pazarın arz tarafının zayıf kalmasından ve OPEC ile OPEC dışı ülkelerin büyük ölçüde yeni üretim artışlarından kaçınmasından kaynaklandığını söyledi. Goindi, yılın ilerleyen dönemlerinde, özellikle Kanada’nın katkısıyla OPEC dışı arzın artacağı öngörüsünde bulundu. Ayrıca, bu yılın ikinci yarısında, küresel ham petrol ve kondensat arzının ilk yarıya kıyasla günlük 450 bin varil artmasının beklendiğini belirtti. Aynı dönemde rafineri işleme miktarının da yaklaşık 1,8 milyon varil artacağı tahmin ediliyor.
Goindi, fiyat düşüşünde küresel çapta yaşanan ekonomik zorlukların talebi zayıflatmasının etkili olduğunu vurgulayarak, “Çin ve ABD’den gelen olumsuz ekonomik veriler, zayıf talebe katkıda bulunuyor. Çin’in ham petrol ithalatı yıllık bazda düşüş göstermekte ve ülkenin yüksek ham petrol envanterleri, talebin hala zayıf olduğuna işaret ediyor.” değerlendirmesinde bulundu. Ancak, ilerleyen süreçte OPEC+ grubunun üretim kesintilerini uzatma kararının fiyatların daha fazla düşmesinin önüne geçeceğini ifade etti. Goindi, “Irak ve Kazakistan gibi bazı üyelerin aşırı üretimi, küresel ham petrol arzı dengesini bozdu. Üretim kesintilerinin bir denge sağlaması beklenirken, yılın ilerleyen dönemlerinde OPEC dışı üretimin artmasının etkilerini hafifleteceği öngörülüyor.” dedi.
Petrol piyasasında cansız geçen yaz döneminin ardından, kasım ve aralıkta mevcut seviyelerden kademeli bir talep artışı bekleniyor. Yıl sonuna doğru petrol piyasasında arz ve talep dengesinin daralması muhtemel.
KAYNAK: AA