Zeytinyağı İhracatında Stratejik Düzenlemeler
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Türkiye’nin stratejik ürünleri arasında yer alan zeytin ve zeytinyağının ihracatına yönelik düzenlemeler zaman zaman güncellenmektedir. Bu düzenlemeler, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatını etkileyen yurt içi tüketici fiyatları, mevsimsel gelişmeler, arz durumu ve stok seviyeleri gibi unsurlar göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmektedir.
2022/2023 sezonunda, İspanya ve İtalya başta olmak üzere dünya genelinde zeytinyağı üretiminde yüzde 20’lik bir azalma yaşanırken, Türkiye’nin zeytinyağı üretiminde önemli bir artış kaydedilmiştir. Bu çerçevede, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına yönelik bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Bu kısıtlamaların amacı, Türkiye’deki üreticilerin ambalajlı zeytinyağına yönlendirilmesi ve dolayısıyla katma değerli ürün ihracatının artırılmasıdır.
Rekoltede Artış Eğiliminin Sürmesi Bekleniyor
2023/24 zeytinyağı sezonunda, dünya ve Türkiye zeytinyağı piyasalarında yaşanan gelişmeler incelendiğinde, Türkiye dahil geleneksel ihracatçı ülkelerde, 2022/23 sezonuna göre beklenenden daha yüksek bir rekolte ile sezonun tamamlanacağı öngörülmektedir. Bu artış eğiliminin 2024/25 sezonunda da devam etmesi beklenmektedir. Bu nedenle, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında uygulanan kısıtlamaların kaldırılmasına karar verilmiştir. Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, 14 Eylül tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu karar ile üreticilerin, ihracatçıların rekabetçi sezon koşullarına uyum sağlaması, mevcut pazarların korunması ve yeni pazarlar bulma hedeflenmiştir. Türkiye’de zeytin üretimi 2019-2023 döneminde dalgalı bir seyir izlemiştir. Geçen yıl 1 milyon 520 bin ton zeytin üretimi gerçekleştirilirken, önceki yıllara bakıldığında 2022’de 2 milyon 976 bin ton, 2021’de 1 milyon 739 bin ton, 2020’de 1 milyon 317 bin ton ve 2019’da 1 milyon 525 bin ton zeytin üretildiği görülmektedir.
Zeytinyağı üretiminde de benzer bir grafik izlenmiştir. 2019 yılında 194 bin ton zeytinyağı üretilirken, 2020’de bu rakam 230 bin tona, 2021’de 194 bin tona, 2022’de 235 bin tona ve geçen yıl ise 422 bin tona yükselmiştir. Ayrıca, belirtilen dönemde toplam 413 bin ton zeytinyağı ihraç edilmiştir. İhracat rakamları ise şu şekildedir:
- 2019: 58 bin ton
- 2020: 52 bin ton
- 2021: 55 bin ton
- 2022: 66 bin ton
- 2023: 182 bin ton
İhracat yapılan ülkeler arasında İspanya 63,3 bin tonla ilk sırada yer alırken, onu 36,4 bin ton ile ABD, 13,4 bin ton ile İtalya ve 9,7 bin ton ile Suudi Arabistan izlemektedir.
İhracat Kısıtının Kaldırılması Sektörü Daha Yukarı Taşıyacak
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Mustafa Tan, zeytinyağının 2 yıllık bir ürün olduğunu belirterek, geçen yıl zeytinyağı ihracatının yapılamaması nedeniyle piyasada önemli bir stok birikiminin meydana geldiğine dikkat çekmiştir. Tan, bu konuda şunları ifade etmiştir:
“Türkiye’de zeytinyağı ihracatı kısıtlaması, iç piyasada fiyatların yükselmesini engellemek amacıyla yapılmıştır. Ancak iç piyasada fiyatlar dünya fiyatlarıyla ilişkili olduğu için bu etki pek hissedilmemiştir. Sektör sürekli olarak ihracat kısıtlamasının kaldırılmasını talep etti. Dolayısıyla alınan karardan memnunuz. Zeytinyağında ihracat kısıtlamalarının kaldırılması, sektör temsilcilerine önlerini görme imkanı sağlamıştır. Zeytinyağında ihracat kısıtının kaldırılması, sektörü daha yukarı taşıyacaktır.”
Tan, zeytinyağının ülke için katma değeri yüksek bir ürün olduğunu vurgularken, ambalajlı ürünlerin ihracatı için teşviklerin artırılması gerektiğini de sözlerine eklemiştir. Gelecek 2 yıl boyunca dünya genelinde zeytinyağı arzının artacağına dikkat çeken Tan, yurt içindeki üreticilerin ihracatının önündeki engellerin kaldırılması gerektiğini belirtmiştir.
KAYNAK: AA
