İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Etkinliği
İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi’nin (IRCICA) Cağaloğlu’ndaki binasında gerçekleştirilen etkinlikte, Prof. Dr. Lale Uluç ve Bora Keskiner tarafından kaleme alınan eser tanıtıldı. Sunum, görseller eşliğinde yapıldı ve etkinlik, katılımcılara zengin bir içerik sundu.
IRCICA Genel Direktörü Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, merkezin 40 yılı aşkın süredir kültürel faaliyetlerde bulunduğunu ve tanıtımı yapılan eserin yayına hazırlanmasında iki değerli ilim insanının büyük emeklerinin olduğunu vurguladı.
“Maalesef kendimizdeki zenginliği dünyaya yansıtamıyoruz”
Kılıç, IRCICA’nın uluslararası bir kültür kurumu olduğunu ve İslam kültürüne dair İngilizce, Arapça ve Fransızca yazılmış eserlere önem verdiklerini belirtti. “Bu açıdan, yazarlarımızın söz konusu eseri doğrudan İngilizce kaleme almaları, İslam kültürüne ait bu tarz eserlerin dünya akademi ve sanat çevrelerince bilinmesi açısından çok önemli bir durumdur.” dedi. Gerçekleştirilen çalışmaların ülke içerisinde kalmaması gerektiğine de dikkat çeken Kılıç, “Maalesef kendimizdeki zenginliği dünyaya yansıtamıyoruz. Dış dünyada da Türkçe, Arapça ya da Farsça bilen insan sayısı oldukça az olduğu için, onların anlayacağı bir dilde meseleyi aktarmamız çok önemlidir. Çalışmasını yürüttüğümüz bu kitap, bu anlamda önemli bir yerde duruyor.”
Prof. Dr. Kılıç, eserin Sultan III. Murad’a ait cülusun bir parçası olduğunu belirtirken, “Kültürel açıdan İran ile Osmanlı arasında önemli geçişler ve münasebetler olmuştur. Türkler, Anadolu’ya İran platosundan geçerek geldiler ve dolayısıyla İran’daki kültür ile sanat çalışmalarıyla, Anadolu’daki önce Selçuklu ve ardından Osmanlı kültür coğrafyası arasında çok yakın bir irtibat söz konusudur.” şeklinde konuştu.
Orta Asya ile İran İslam sanatlarının, Selçuklu ve Osmanlı kültürünü besleyen iki temel damar olduğunu ifade eden Kılıç, şunları kaydetti:
- “Her ne kadar siyasi manada bazı çatışmalar olsa da, kültürel açıdan yakınlıklar ve karşılıklı hediye gönderimleri bu iki gelenek için büyük bir önem taşımaktadır.”
- “Söz konusu hediyelerden biri de, 7 deve yüklü İran heyetinin Sultan III. Murad’ın tahta çıkışını kutlamak üzere gönderdiği hediyelerdir. Bu hediyeler arasında, Şah Tahmasb adına yapılmış ve daha sonra Osmanlı’ya hediye edilecek olan ‘Şah Tahmasb Albümü’ de bulunmaktadır. Bizim yayına hazırladığımız albüm, Osmanlı’ya hediye edilen bu eserdir.”
Eserin içinde Şehname’den bölümler, şiirler, hadisler, ayetler ve o dönemin meşhur hattatlarının eskizleri ile minyatür ustalarının yaptığı örneklerin bulunduğunu belirten Kılıç, “Bütün bunların belirli bir kronoloji ve fikir birliği izlenmeden, adeta rastgele bir araya getirilmesinden oluşan eser, ‘albüm’ olarak karşımıza çıkıyor. Bu albümün en büyük faydası, minyatür, tezhip ya da hat alanında çalışanların, o ustaların örneklerinden faydalanabilecek olmalarıdır.” değerlendirmesini yaptı.
“Bunlar, zamanında örnek olarak kullanılmış eserler”
Kitabın yazarlarından, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Lale Uluç, Şah Tahmasb Albümü’nün de içinde bulunduğu albümlerin 15. ve 16. yüzyıl saray kütüphanelerinde toplanmış eserlerin, koruma amaçlı olarak kesilip albümlerin sayfalarına yapıştırılmasıyla oluştuğunu söyledi. Uluç, bu tür eserlerin sürekli ve devam eden bir metni bulunmadığını fakat içindeki eserlerin sanat değeri açısından çok kıymetli olduklarını belirtti. “Bu eserler, müze duvarları gibidir. İçindeki resimler, hat eserleri ve tezhipler, bir seçimden sonra buraya yerleştirilmişlerdir. Bunlar, zamanında örnek olarak kullanılmış ve taklit edilmiş çok önemli eserlerdir. Burada karşımıza çıkan tarihler, ketebeler ve hattat isimleri üzerinden bazı silsileleri takip etme fırsatına erişebiliyoruz. Bu açıdan, söz konusu albümler bizim için çok büyük bir önem arz ediyor.” görüşünü paylaştı.
“İslam kitap sanatları açısından sonsuz değere haiz”
İslam sanatları tarihi uzmanı Bora Keskiner ise, yayına hazırlanan albümün İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde bulunduğunu ve dünyaca ünlü örnekleri içinde barındırdığını kaydetti. Keskiner, çalışmanın, İran minyatürleri ve hat sanatı örneklerinin bulunduğu 16. yüzyılda Şah Tahmasb’ın patronajı altında bir araya getirilmiş önemli bir albüm olduğunu vurgulayarak, “İlgili albüme benzer, başta Topkapı Sarayı’ndaki son derece önemli Akkoyunlu ve Timuri albümleri gibi çalışmalar bulunmaktadır. Osmanlı olmamakla birlikte, İslam kitap sanatları açısından sonsuz değere haiz eserler bulunmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
Eserin, İslam hat ve minyatür sanatının gelişimini belgelediğine de dikkat çeken Keskiner, “Burada çok önemli sanatkarların, saray üstatlarının, nakkaşlarının ve hattatlarının eserleri yer almaktadır. Tahmasb albümünü hazırlayıp kamuya sunmakla, albümün içindeki fragmanları, minyatürleri, sanat ve bilim dünyasına tanıtmış olduk. İnşallah ülkemizdeki diğer albümler de benzer bir şekilde yayınlanır ve kültür dünyamıza kazandırılır.” diye konuştu.
Etkinlik, araştırmacıların ve akademisyenlerin yoğun ilgi gösterdiği bir ortamda gerçekleştirildi ve konuşmacıların katılımcıların sorularını yanıtlamasıyla sona erdi.
KAYNAK: HABER7
